Jak często badacie stan swojego zdrowia? Raz do roku, raz na dwa lata? A może zdecydowanie częściej? Co badacie? Jakie ogólne parametry informują was o tym, że wszystko jest w najlepszym porządku? A co jeśli okazuje się, że wyniki badań wskazują na odchylenie od normy? Zapewne robicie bardziej szczegółowe badania, próbując precyzyjnie zdiagnozować przyczynę dolegliwości i podjąć działania, aby przyczynę tę skutecznie wyeliminować.
To moja ulubiona metafora w odniesieniu do zarządzania jakością czy, ściślej rzecz ujmując, zarządzania wynikami (z ang. performance management).
W ramach jednego z aspektów mojej pracy jakościowca podjąłem próbę zdefiniowania masy ciała, poziomu cholesterolu oraz cukru we krwi, tudzież ciśnienia tętniczego, analizując stan zdrowia wydziałowego (poszedłem na łatwiznę i skoncentrowałem się raczej na zdrowiu fizycznym aniżeli psychicznym).
Które z miar są tymi, które na poziomie ogólnym (strategicznym) dadzą solidną podstawę do diagnozy, określenia skuteczności terapii (stopnia realizacji planu strategicznego) czy zidentyfikowania obszarów, nazwijmy je, kluczowych dla poratowania zdrowia bądź poprawienia ogólnej wydolności organizmu? Co istotne, na badaniu kontrolnym nie chodzi o bardzo szczegółowe przenalizowanie każdego z możliwych wskaźników. Chodzi raczej o to, aby ów badanie zbilansować i „dotknąć” każdego z obszarów, które są krytyczne dla ogólnego stanu zdrowia. Niepokojące sygnały wynikające z przeprowadzonej diagnozy dają podstawę do przeprowadzania szczegółowych badań analitycznych, a w konsekwencji podjęcia ukierunkowanych działań doskonalących.
BMI (z ang. Body Mass Index), serce, krew, płuca oraz wzrok przetłumaczyłem na następujące kategorie zdrowotne wydziału:
Masa studencka,- Satysfakcja stron zainteresowanych (zdolność do pracy),
- Proces oceniania (wzrok),
- Zatrudnienie absolwenta (wydolność serca),
- Stopień osiągnięcia efektów kształcenia (analiza krwi)*.
Każda z kategorii opisana jest za pomocą zestawu dwóch lub więcej wskaźników.
Masa studencka opisana jest za pomocą liczby studentów oraz zdolności zachowania liczby studentów (i tutaj pojawił się problem z tłumaczeniem, z ang. student retention).
Satysfakcja stron zainteresowanych to satysfakcja studenta (z procesu nauczania), satysfakcja nauczyciela (z jakości przedmiotów – sylabusów, efektów kształcenia, sposobu oceniania, zasobów dydaktycznych itd.), satysfakcja absolwenta (z jakości studiów) oraz satysfakcja pracodawcy (z absolwenta).
Jakość procesu oceniania mierzona jest za pomocą rozkładu (dystrybucji) stopni, opinii nauczyciela, różnicy między oceną z ćwiczeń i egzaminem końcowym**.
W ramach zatrudnienia absolwenta rozróżniam między wskaźnikiem zatrudnienia oraz zatrudnieniem w zawodzie zgodnym z ukończonym kierunkiem studiów.
Weryfikacja stopnia osiągnięcia efektów kształcenia odbywa się przy użyciu dwóch wskaźników. Miara bezpośrednia to procent studentów, którzy z sumarycznej – końcowej oceny z przedmiotu (zakładającej weryfikację stopnia osiągnięcia wszystkich efektów kształcenia) osiągnęli co najmniej 65%. Miara pośrednia z kolei, jest oceną subiektywną, dokonywaną przez nauczyciela w badaniu ankietowym.
Badanie kontrolne (zdolności do pracy) z wykorzystaniem wyżej wymienionych miar, odbywa się dwa razy w roku. Ewentualne niedomaganie w którejkolwiek z kategorii rozszerzane jest badaniem szczegółowym na poziomie przedmiotu, college’u czy innego aspektu, istotnego z punktu widzenia właściwego zdiagnozowania chorego i przepisania odpowiednich leków.
A ty jak oceniasz stan zdrowia twojej uczelni?
* Odpowiedniki akademickie wskaźników stanu zdrowia mają charakter ilustracyjny i co najmniej przypadkowy. Być może to wydolność serca, a nie analiza krwi, stanowi bardziej trafną medyczną metaforę opisu zdolności osiągnięcia efektów kształcenia. Ponadto, co istotne, przedstawiona matryca dotyczy placówki dydaktycznej – nie naukowo-dydaktycznej.
** Tłumaczenie raczej luźne, uwzględniające specyfikę zaliczeniowo-wykładową. W mojej rzeczywistości zawodowej to różnica w ocenie z tzw. course work oraz final assessment. Pierwszy moduł to z reguły 70% oceny końcowej (w skład którego wchodzą różne sposoby oceny studenta, ukierunkowane na weryfikację osiągnięcia poszczególnych efektów kształcenia). Moduł drugi to ocena sumaryczna (30%) mająca na celu zweryfikowanie stopnia osiągnięcia wszystkich zakładanych efektów kształcenia.
Wiedzieć, czego się chce przy jednoczesnej umiejętności osiągnięcia postawionego celu to podstawa sukcesu. Rozróżnienie między wizją, misją, celami strategicznymi i operacyjnymi to punkt wyjścia w konstruowaniu planu działania – planu doskonalenia jakości. Co istotne, każda strategia powinna charakteryzować się możliwością skwantyfikowania i precyzyjnego przedstawienia statusu jej realizacji. Z tego punktu widzenia szczególnego znaczenia nabiera umiejętność pomiaru – przypisanie odpowiednich mierników do określonych celów zarówno na poziomie strategicznym i operacyjnym, jak i na poziomie jednostki organizacyjnej oraz indywidualnego pracownika szkoły wyższej. Istnieje jeszcze jedno wyzwanie. Wyzwaniem tym jest umiejętność wyboru tych działań i celów na niższych poziomach realizacji strategii, które w istocie mają wpływ na kluczowe wskaźniki „stanu zdrowia” uczelni.
Od czego zacząć?
Twój głos o jakości kształcenia
Poradnik kandydata na studia
Zakaz studiowania
Profil jakościowy szkoły wyższej