Odpowiedź na pytanie zawarte w tytule artykułu może być paradoksalnie najmniej oczywista z punktu widzenia samego pracownika naukowo-dydaktycznego. Nauczyciel akademicki odpowiedzialny za zatrudnienie studenta? Czy to „niedorzeczna oczywistość”? „Niedorzeczna”, mając na uwadze kontekst, warunki pracy i świadomość tejże odpowiedzialności bezpośrednio wpływające na stopień utożsamiania się z jednym z najbardziej „oczywistych” docelowych efektów kształcenia studentów na pierwszym bądź drugim stopniu studiów.
Zgodnie z literą Rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 5 października 2011 r. (Dz. U. Nr 243, poz. 1445) w sprawie warunków prowadzenia studiów na określonym kierunku i poziomie kształcenia, jednostka organizacyjna szkoły wyższej może prowadzić studia pierwszego stopnia lub studia drugiego stopnia, jeżeli, między innymi, „wdrożyła wewnętrzny system zapewniania jakości kształcenia, uwzględniający działania na rzecz doskonalenia programu kształcenia na prowadzonym kierunku studiów, od dnia rozpoczęcia kształcenia na danym kierunku studiów”[1].
Czyż uczelnia nie jest zobowiązana „dzisiaj” oferować programów kształcenia, które „jutro” będą miały wpływ na jakość życia jej absolwentów i jakość życia społeczeństwa w ogóle? Jest, i zgodnie z powyższym punktem cytowanego rozporządzenia powinna mierzyć efektywność realizowanych procesów.
Współczynnik zatrudnienia absolwentów uczelni jest bez wątpienia jednym z podstawowych wskaźników efektywności instytucjonalnej szkoły wyższej. To „walidator” skuteczności rozpoznania rynku i kształtowania profilu absolwenta odzwierciedlającego wymagania i potrzeby potencjalnych pracodawców. To wyznacznik jakości współpracy uczelni z otoczeniem w projektowaniu procesu kształcenia. To miernik jakości praktyk studenckich jak rownież efektywności funkcjonowania biura karier.
Te obszary mogą z powodzeniem posłużyć szkole wyższej w procesie planowania celów zarówno tych strategicznych, ale także operacyjnych. Skoro tak, bazując na zasadach zarządzania jakością (bo przecież system musi być wdrożony), należy domniemać, że „potrzeby klienta oraz cele przedsiębiorstwa są nierozłączne”[2]. Klient – student, zapewne nie ma na celu iść na zasiłek dla bezrobotnych, a preferowałby raczej „w miarę pewne” zatrudnienie na krótko przed albo zaraz po absolutorium.
Pracownicy naukowo-dydaktyczni – klienci wewnętrzni, też mają swoje potrzeby. Stopień motywacji do pracy, współuczestnictwa w procesie realizacji strategii uczelni będzie wprost proporcjonalny do stopnia spełnienia ich wymagań wobec pracodawcy. Oni chcą i mogą, a nawet powinni. Na ile jednak warunki pracy zachęcają do właśnie takiego podejścia?
Nie chodzi tu bynajmniej o regulacje prawne w „w zakresie lojalności” wobec aktualnego pracodawcy, którą „za zgodą rektora” można nadwyrężyć. W momencie stworzenia warunków pracy, spełnienia podstawowych wymagań, problem wieloetatowości nie istniałby. Po pierwsze, nikomu to by się nie opłacało, a po drugie każdy bez wyjątku na tym by skorzystał. Bez wątpienia temat jest na tyle kompleksowy, że znajdzie swoje rozwinięcie na stronach portalu Mea Universitas.
Reasumując, tak, pracownik naukowo-dydaktyczny szkoły wyższej jest odpowiedzialny za współczynnik zatrudnienia absolwentów. Jakie są jednak warunki rozbudzenia odpowiedzialności za ten istotny aspekt jakości funkcjonowania uczelni? Może należałoby opublikować warunki pracy nauczyciela akademickiego, aby możliwe były do spełnienia warunki prowadzenia studiów na określonym kierunku i poziomie kształcenia z kompleksowo wdrożonym systemem zapewnienia jakości na czele?!
[1] Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 5 października 2011 r. w sprawie warunków prowadzenia studiów na określonym kierunku i poziomie kształcenia (Dz. U. Nr 243, poz. 1445).
[2] Total Quality Management Master Plan, Department of Defense USA, Washington, August 1988, s. 1, [za:] R. Karaszewski, Zarządzanie jakością – koncepcje, metody i narzędzia stosowane przez liderów światowego biznesu, TNOiK „Dom Organizatora”, Toruń 2005, s. 137.
Istotą Total Quality Management (TQM) – kompleksowej filozofii zarządzania jakością, według której „potrzeby klienta oraz cele przedsiębiorstwa są nierozłączne”[1] jest położenie nacisku na czynnik ludzki. Zgodnie z koncepcją TQM, to klient jest rdzeniem wszelkich działań związanych z doskonaleniem realizowanych w organizacji procesów. Jednocześnie w myśl zasad zaproponowanych przez J.M. Jurana, identyfikacja zarówno klientów wewnętrznych, jak i zewnętrznych organizacji oraz określenie ich potrzeb powinno stanowić punkt wyjścia na drodze do kompleksowego zarządzania jakością[2]. Istotę czynnika ludzkiego w zarządzaniu jakością podkreśla J.S. Oakland, który utożsamia TQM ze sposobem planowania, organizowania i rozumienia każdego działania, z uwzględnieniem wszystkich stanowisk pracy na poszczególnych poziomach struktury organizacyjnej. Jednocześnie stwierdza on, że efektywność organizacji zależy od pracy zespołowej, ukierunkowanej na realizację tych samych celów, uwzględniającej każdą osobę i czynność, które oddziałują między sobą[3].
Twój głos o jakości kształcenia
Poradnik kandydata na studia
Zakaz studiowania
Profil jakościowy szkoły wyższej