Początek każdego semestru, w szczególności tego pierwszego, to moment kiedy należy zadbać o właściwe wprowadzenie nowych nauczycieli (i nie tylko) do praktyki zapewnienia jakości na uczelni. Będąc świadomym ilości informacji, którą bombardowani są nowi pracownicy w początkowych tygodniach pracy, moja sesja koncentruje się na głównych obszarach, z którymi zapewnienie jakości należy kojarzyć. Nie zagłębiam się w szczegóły, które i tak wymagają odrębnych warsztatów czy szkoleń, jak na przykład te z zakresu projektowania tabel oceniania (z ang. assessment rubrics), planowania, formułowania efektów kształcenia, zarządzania projektem akredytacyjnym. Podczas sesji wprowadzającej do zagadnień związanych z zapewnieniem jakości sygnalizuję problematykę, wskazując drogowskazy, gdzie można znaleźć informacje na określony temat.
Zaczynam od definicji jakości, no bo przecież należy już na wstępie sprecyzować co tak naprawdę chcemy zapewnić i czym zarządzać. Nie przebierając w słowach, raczej narzucam swoją filozofię, tj. podejście do tego czym jest jakość i co stanowi warunek niezbędny jej zapewnienia. Rzecz jasna sama dyskusja na temat jakości mogłaby trwać w nieskończoność, a przecież nie do końca o to chodzi. A zatem komunikuję czym jest jakość – jak ją rozumiem (czyt.: jak ją należy rozumieć).
Wychodząc z założenia, że jakość to rezultat – rezultat bycia świadomym, staram się uświadomić (nowych) pracowników w temacie różnorodnych grup wymagań i procesów, które mają wpływ na jakość oraz możliwości tejże doskonalenia. Takie podejście to podejście pierwotne w stosunku to bodaj najbardziej popularnego rozumienia jakości. Ów rozumienie utożsamia jakość z miarą – ze stopniem w jakim wymagania zostały spełnione. Skoro tak, to warunkiem niezbędnym do zainicjowania pomiaru jest uświadomienie sobie czym są owe wymagania i jakie obszary należałoby zaliczyć do kluczowych w aspekcie zapewnienia, zarządzania – a w efekcie – doskonalenia jakości.
Opis jakości zawsze wymaga przedstawienia kontekstu. To kontekst bowiem, często różny nawet dla takich instytucji, które w teorii są bardzo podobne (np. szkoły wyższe), decyduje o doborze odpowiedniej miary. Ja na przykład muszę wziąć pod uwagę, że instytucja, w której pracuję to system składający się z 17 college’ów. Taki kontekst nadaje ton dyskusji o zapewnieniu jakości i towarzyszącym temu procesowi praktykach. Kontekst ‘systemowy’ to odpowiedzialność za niezmienność. Jak, na przykład, ukierunkować zapewnianie jakości w szkole wyższej, aby ograniczyć zmienność w procesie oceniania studentów?
A zatem, system oceniania, rozkład ocen oraz podejście mające na celu promowanie powtarzalności to jeden z obszarów godny zasygnalizowania podczas mojej sesji wprowadzającej do problematyki zapewnienia jakości.
Co jeszcze? Zdecydowanie wszystko to, co ma wpływ na zdolność identyfikacji wymagań, standardów, procesów, które należy uznać za podstawowe i które zapewniają minimalny (przyzwoity) poziom jakości oferowanych usług. Świadomość tychże w sposób naturalny zwiększa zdolność identyfikacji obszarów do doskonalenia jakości.
Sesja orientacyjna na temat zapewnienia jakości nigdy nie trwa dłużej niż godzinę a składa się z następujących elementów:
- O jakości
- Jakość i kontekst
- Uświadommy się w jakości
- Nasz SharePoint Site (innymi słowy – wewnętrzny system zarządzania wiedzą)
- Pytania i odpowiedzi dotyczące zapewnienia jakości
Powyższe elementy uszczegóławiane są z wykorzystaniem następujących zagadnień:
- Procedury operacyjne, wymagania, standardy, tj. jakie wymagania należy spełniać, co jest standardem, wybrane procesy i dokumenty związane;
- Kim jesteśmy, dokąd zmierzamy i jakimi kierujemy się wartościami, czyli parę słów o misji, wizji i etosie pracy;
- Co planujemy – jaką mamy strategię doskonalenia?
- Zapisy;
- Akredytacja;
- Informacja zwrotna od klienta (studencka ocena zajęć, nauczycielska ocena zajęć, badanie zadowolenia absolwenta, pracownika, itd.);
- Gdzie można znaleźć informacje dotyczące ww. obszarów zapewnienia jakości, na przykład:
– Plan strategiczny oraz cele operacyjne;
– Przyjęty system oceniania studentów (skala i deskryptory ocen), w tym przewodnik i tabele oceniania;
– System szkoleń, w tym jak aplikować o sfinansowanie szkoleń (np. konferencji);
– Protokoły (np. z posiedzeń rady wydziału, komisji);
– Dokumentacja prowadzonych zajęć (z ang. course files), rozkład (dystrybucja) ocen, kto i gdzie prowadzi określone zajęcia;
– Standardy akredytacyjne i zarządzanie projektem;
– Wyniki studenckiej oceny zajęć, opinia nauczycieli o prowadzonych zajęciach, itp., itd.
Uświadamianie jakości to proces ciągły – nigdy się nie kończy, ale kiedyś trzeba go zacząć. To proces, który dotyczy wszystkich pracowników uczelni, bez względu na to jaką pełnią funkcję.
O ile idealnym punktem startu uświadamiania jakości jest bez wątpienia moment zatrudnienia nowego pracownika, to realia, tj. zasoby i dojrzałość systemu zapewnienia jakości, są różne. Często bowiem należy zacząć od podstaw – powołania osoby, która będzie odpowiedzialna za koordynację działań w zakresie projektowania, wdrażania i doskonalenia uczelnianego system zapewnienia jakości.
2. Oceny dokonuje podmiot wskazany w statucie uczelni, nie rzadziej niż raz na dwa lata lub na wniosek kierownika jednostki organizacyjnej, w której nauczyciel akademicki jest zatrudniony. Oceny nauczyciela akademickiego posiadającego tytuł naukowy profesora, zatrudnionego na podstawie mianowania, dokonuje się nie rzadziej niż raz na cztery lata. Kryteria oceny oraz tryb jej dokonywania, z uwzględnieniem możliwości zasięgania opinii ekspertów spoza uczelni, określa statut.
Twój głos o jakości kształcenia
Poradnik kandydata na studia
Zakaz studiowania
Profil jakościowy szkoły wyższej